Vì sao dùng từ Đản sanh khi đức Phật ra đời?

      Hỏi: Cùng là nói lên ý nghĩa Phật ra đời, tiếng Anh chỉ dùng một từ là Buddha Birthday, trong khi đó thì tiếng Việt của chúng ta lại dùng nhiều từ ngữ diễn tả quá, nào là đản sinh, giáng sinh, thị hiện, xuất thế, lâm phàm, giáng trần...Vậy xin hỏi: ý nghĩa của mỗi từ ngữ này như thế nào? Và nó có giống nhau  hay là khác nhau?

      Đáp: Qua câu hỏi này cho chúng ta thấy rằng, ngôn từ của tiếng Việt ta rất là phong phú. Cùng một vấn đề, nhưng lại có rất nhiều từ ngữ để diễn tả. Không phải như tiếng Anh chỉ có một từ ngữ để diễn tả thôi. Thế thì, ta phải hãnh diện về ngôn từ của ta rất là giàu có về từ ngữ chứ không phải nghèo nàn. 

      Những từ ngữ diễn tả trên, về danh từ tuy có khác, nhưng về ý nghĩa của mỗi từ ngữ thì không có khác mấy. 

      Danh từ "Đản sanh" là nói lên ý nghĩa sự ra đời của đức Phật nhằm đem lại cho muôn loài (trong đó loài người là quan trọng nhất) một niềm vui hân hoan xán lạn, và đồng thời cũng là để tô điểm cho cõi đời này thêm nhiều hương hoa tươi đẹp. 

      Còn chữ "giáng sinh" hàm có nghĩa là đức Phật từ một nơi cao xa mà xuống một chỗ thấp để sinh ra. Chữ "thị hiện", ý nói rằng, đức Phật tu hành đã thành Phật trải qua nhiều đời nhiều kiếp rồi, nay vì muốn hóa độ chúng sinh ở cõi Ta bà này, nên Ngài giả đò hiện ra cái thân hình bằng xương bằng thịt như bao nhiêu con người trần tục khác, (Nhưng có điều khác là thân Ngài có 32 tướng tốt và 80 vẻ đẹp) để cho Ngài dễ bề cảm hóa chúng sinh mà thôi. Nên trong kinh thường gọi cái thân Phật thị hiện là ứng thân, tức là một trong 3 thân Phật vậy. 

Hiện nay, danh từ Phật đản là một danh từ rất được thông dụng phổ cập trên thế giới, hầu hết mọi người đều hay nói đến.

      Danh từ "xuất thế" có nghĩa là ra đời. Chỉ cho đức Phật vì thương xót chúng sinh đang trầm luân trong biển ái vô minh nghiệp thức tràn đầy khổ lụy, nên Ngài xuất hiện ở thế gian này để cứu độ họ chóng được giải thoát. 

      Còn chữ "lâm phàm" lâm là đến, phàm là chỉ cho cõi đời ngũ trược ác thế này. Nghĩa là ý nói rằng, vì chúng sinh đang lăn lộn trong cõi đời trược ác này, nên đức Phật thương xót mà đến cõi này để độ họ. Chữ "giáng trần" cũng đồng nghĩa như giáng thế hay giáng sinh.  Tóm lại, những từ ngữ mà chúng tôi tạm giải thích khái lược qua, chúng ta thấy rằng, mỗi từ ngữ nó đều có mang một ý nghĩa đặc biệt của nó. Tuy phạm vi ý nghĩa rộng hẹp có khác, nhưng tựu trung cũng đều nói lên ý nghĩa chỉ cho đức Phật ra đời để hóa độ chúng sinh.

      Hiện nay, danh từ Phật đản là một danh từ rất được thông dụng phổ cập trên thế giới, hầu hết mọi người đều hay nói đến.

Thích Phước Thái