Theo tục lệ, ngày 23 tháng Chạp, người Việt thường làm lễ tiễn ông Công ông Táo về trời. Bên cạnh những lễ vật, mâm cỗ, các gia đình cũng cần quan tâm tới văn khấn. Văn cúng khấn ông Công, ông Táo chính là một nghi thức không thể thiếu trong ngày con cháu làm cơm cúng tiễn đưa ông Táo về chầu.
Theo tín ngưỡng cổ truyền, ngày 23 tháng Chạp hàng năm là ngày Táo Quân cưỡi cá chép vàng lên trời báo cáo với Ngọc Hoàng Thượng đế những điều tai nghe mắt thấy ở trần gian; tất cả những việc tốt, việc xấu, những gì đã làm được và chưa làm được của con người dưới hạ giới một cách khách quan, trung thực.
Táo Quân trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng được Việt hóa thành huyền tích "2 ông 1 bà" - vị thần Đất, vị thần Nhà, vị thần Bếp núc. Tuy vậy người dân vẫn quen gọi chung là Táo Quân hoặc Ông Táo do kết quả của thuyết tam vị nhất thể(thuyết Ba ngôi) khá phổ biến trong các tín ngưỡng, tôn giáo. Bếp là bản nguyên của nhà khi người nguyên thủy có lửa và đều dựa trên nền móng là đất.
Dưới góc nhìn của Phật giáo, việc thờ ông Địa, thần Tài hay ông Công ông Táo là tập tục, tín ngưỡng dân gian. Từ xa xưa, người ta tin rằng, mỗi lĩnh vực của đời sống con người đều có một vị thần cai quản nên thờ phụng, cúng bái các vị thần ấy thì sẽ được phù hộ.
Người Phật tử sau khi quy y Tam bảo đều biết rõ “quy y Phật không quy y trời thần quỷ vật”. Tuy nhiên, tập tục thờ thần đã in sâu vào tâm thức, phổ biến trong dân gian Việt Nam nên một số Phật tử vẫn duy trì các hình thức thờ thần này.
Trong tinh thần phương tiện và bao dung của Phật giáo, những vị Phật tử nào chưa đủ Chánh kiến để phụng hành chỉ ba ngôi Tam bảo thì vẫn có thể duy trì tập tục thờ các vị thần này. Nhưng cần lưu ý rằng, đạo Phật không chủ trương thờ thần, mặt khác, những thành tựu trong đời sống đều do phước đức của tự thân đã gieo trồng trong quá khứ và hiện tại mà được, chứ không phải nhờ thần linh phù hộ.
Ngày 23 tháng Chạp hàng năm là ngày Táo Quân về trời báo cáo với Ngọc Hoàng thượng đế. Phương tiện để Táo Quân lên chầu trời chính là cá chép vàng. Sau khi mâm cỗ được bày biện đầy đủ, đến giờ hành lễ là lúc con cháu bắt đầu đọc bài văn cúng khấn ông Công, ông Táo để tỏ lòng thành kính. Dù thế, không phải ai cũng biết bài khấn nào là đúng, là chuẩn xác nhất.
Sau đây, là hai bài văn khấn ông Công, ông Táo phổ biến của người Việt ta:
VĂN KHẤN TÁO QUÂN
1. Đưa ông Táo về trời (23 tháng chạp)
Cung duy:
Hữu đức năng ti hoả,
Vô tư khả đạt thiên.
Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân, Định Phúc Chánh Thần:
Nhất gia chi chủ, ngũ tự chi thần,
Tư hậu thiệt ư, bắc đẩu chi trung.
Xét thiện ác ư đông trù chi nội,
Tứ phúc xá tội, di hung hóa cát.
An trấn âm dương, bảo hựu gia đường,
Họa tai tất diệt, hà phúc tất tăng.
Hữu cầu tất ứng, vô cảm bất thông,
Nam mô Cửu Thiên Đông Trù Tư Mệnh, Định Phúc Hỏa Thần, Nguyên Hoàng Định Quốc, Hộ Trạch Gia Đường Táo Quân chi Thần. (3 lần)
Nhân tuế thứ KỶ HỢI niên, thập nhị (12) nguyệt, nhị thập tam (23) nhật, gia chủ chúng con thành tâm thiết lễ hương đăng, hoa quả, tứ phẩm chi nghi cung tiễn Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân triều thiên tuyên cáo sự hạ giới, tín chủ chúng con ………………………………………………………..- ……. tuổi cũng nhờ ơn đức Chánh Thần hiện thân lai lâm gia đường hộ trì gia đình một năm qua phước đức hưng vượng, vạn sự bình an.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm.
Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai gái, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành, gia đình an vui, hạnh phúc.
Phụng tống Hỏa Thần tam vị Táo Quân! Triều Thiên đẳng đẳng. (3 lần)
Tống Thần. (3 lần)
2. Rước Táo Thần năm mới đêm giao thừa: (đêm 30 tết)
Cung duy:
Phẩm cư ngũ tự thủ,
Vị liệt cửu dương tôn.
Tân niên CANH TÝ, gia chủ chúng con thiết lễ tâm thành cung nghinh Cửu Thiên Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân, Định Phúc Chánh Thần giáng lai tọa vị gia đường cùng đón tân niên ngưỡng cầu gia quyến đặng chữ bình an, tai ách tiêu trừ, tài lộc lai đáo, phúc đức hưng thịnh. Gia đình trong ấm ngoài êm, mọi sự cát tường như ý. Ngưỡng khấu Táo Quân chi thần thùy từ gia hộ.
Nam mô Cửu Thiên Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân, Định Phúc Chánh Thần. (3 lần)
An tọa vị. (3 lần)